Vấn đề tương đương trong dịch thuật ngữ dân ca Quan họ Bắc Ninh
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Việc UNESCO công nhận Quan họ Bắc Ninh là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại đòi hỏi những nỗ lực bảo tồn đối với di sản này. Một trong những biện pháp chính là chuyển ngữ các tài liệu về Quan họ Bắc Ninh bằng tiếng Việt sang tiếng Anh. Nghiên cứu “Tương đương trong dịch thuật ngữ dân ca Quan họ Bắc Ninh” nhấn mạnh vấn đề bất tương đương gây ra bởi các khái niệm về văn hóa trong dịch thuật. Bằng các phương pháp thu thập dữ liệu như tổng hợp tài liệu, quan sát, phỏng vấn, nghiên cứu đã tìm ra 6 thủ thuật phổ biến nhất trong việc tạo tương đương đối với các thuật ngữ của Quan họ Bắc Ninh, với ưu nhược điểm của từng loại: Mượn từ, dịch nguyên văn, bớt từ, tương đương văn hóa, tương đương mô tả, kết hợp nhiều thủ thuật. Nghiên cứu cũng đề xuất một bảng thuật ngữ Việt - Anh cơ bản về Quan họ Bắc Ninh, góp phần hữu ích cho những người làm công tác dịch thuật cũng như các nghiên cứu về dịch văn hóa trong tương lai.
Từ khóa: Dân ca Quan họ Bắc Ninh, thủ thuật dịch, tương đương dịch thuật.
Chi tiết bài viết
Tài liệu tham khảo
[2] R. Alvarez, Translation, Power, Subversion, Clevedon: Multilingual Matters, 1996.
[3] L.M. Larson, Meaning-based translation: a guide to cross-language equivalence, New York: University Press of America, 1984.
[4] P. Newmark, A textbook of translation, New York and London Prentice – Hall, 1988.
[5] M. Baker, In other words: A coursework on translation, London and New York: Routiedge, 1992.
[6] Hồng Thao, Dân ca Quan họ, Nhà xuất bản Âm nhạc, Hà Nội, 1997.
[7] Lê Danh Khiêm, Một số vấn đề về văn hóa Quan họ, Trung tâm Văn hóa Quan họ Bắc Ninh, 2000.
[8] Đặng Văn Lung, Quan họ, nguồn gốc và quá trình phát triển, Văn học, 1978.
[9] Trần Linh Quý, Bước đầu tìm hiểu về quê hương và lề lối Quan họ, Văn hóa Hà Bắc, 1972, 41-70.
[10] Trần Đình Luyện, Đền Vua Bà, di tích về thủy tổ Quan họ Bắc Ninh, Trung tâm Văn hóa Quan họ Bắc Ninh, 2000.
[11] Lê Danh Khiêm, Một số vấn đề cở bản của Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Về miền Quan họ, 2010, 33-95.
[12] M. Bayar, To mean or not to mean, Kadmous cultural foundation, Khatawat for publishing and distribution. Damascus, Syria, 2007.
[13] Nguyễn Văn Phú, Lưu Hữu Phước, Nguyễn Viêm, Tú Ngọc, Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Nhà xuất bản Văn hóa, Viện Văn học, 1962.
[14] W. Koller, Equivalence in translation theory, Heidenberg: Quelle Und Meyer, 1989.
[15] Hoàng Phê, Từ điển Tiếng Việt, Nhà xuất bản Từ điển Bách Khoa, Viện Ngôn ngữ học, 2010.
[16] Lê Danh Khiêm, Không gian văn hóa Quan họ, Trung tâm Văn hóa tỉnh Bắc Ninh, 2011.
[17] H. Vermeer, Skopos and Commission in Translation action, The translation studies reader, 2000, 221-232.