CHIẾN LƯỢC DỊCH CA TỪ BÀI HÁT TIẾNG HÁN SANG LỜI VIỆT: CÂN BẰNG GIỮA TRUNG THÀNH VÀ SÁNG TẠO THEO NGUYÊN LÝ PENTATHLON

Tóm tắt

Bài viết vận dụng nguyên lý Pentathlon của Peter Low để khảo sát các chiến lược dịch ca từ bài hát tiếng Hán sang lời Việt, trong bối cảnh “nhạc Hoa lời Việt” phát triển mạnh tại Việt Nam từ thập niên 1990. Nghiên cứu tiến hành phân tích định tính 15 bản dịch phổ biến, từ đó phân loại ba chiến lược dịch chính: dịch nghĩa, dịch sao phỏng và dịch thoát ly. Ba bản dịch tiêu biểu cho từng chiến lược được phân tích sâu dựa trên năm yếu tố: giai điệu, nội dung, tính tự nhiên, nhịp điệu và vần điệu. Kết quả cho thấy dịch sao phỏng được sử dụng phổ biến nhất nhờ khả năng cân bằng giữa nội dung và hình thức. Dịch thoát ly tuy không giữ nội dung gốc nhưng phát huy hiệu quả nghệ thuật và khả năng tiếp nhận. Dịch nghĩa duy trì nội dung nhưng thường thiếu nhạc tính. Nghiên cứu góp phần bổ sung hướng tiếp cận cân bằng giữa ngôn ngữ, âm nhạc và văn hóa trong dịch ca từ, đồng thời khẳng định tính khả dụng của nguyên lý Pentathlon trong giảng dạy, nghiên cứu và thực hành dịch ca từ tại Việt Nam.