VĂN HỌC DI CƯ CỦA CÁC NHÀ VĂN HOA KIỀU TẠI MỸ: CĂN TÍNH, ĐẶC ĐIỂM VÀ XU THẾ
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Thông qua khảo sát văn học Hoa kiều tại Mỹ trong bối cảnh toàn cầu hóa, đặc biệt là sáng tác của thế hệ di cư mới từ cuối thế kỷ XX đến đầu thế kỷ XXI như: Ha Kim (Ha Jin), Nghiêm Ca Linh (Yan Geling), Lí Dật Vân (Li Yiyun) và Cầu Tiểu Long (Qiu Xiaoliong); vận dụng phê bình văn hóa, lý thuyết căn tính và nghiên cứu văn học di cư, bài viết phân tích cách các tác giả tái hiện trải nghiệm ly hương, khủng hoảng bản sắc và hành trình định hình lại căn tính trong xã hội đa chủng Mỹ. Qua phương pháp phân tích văn bản kết hợp so sánh - liên ngành, nghiên cứu cho thấy văn học Hoa kiều không chỉ phản ánh xung đột Đông - Tây, mà còn thể hiện sự chuyển hóa từ cảm thức ngoại biên sang mỹ học bản sắc linh hoạt. Các tác phẩm không dừng lại ở hoài niệm hay đứt gãy di cư, mà còn chạm đến xung động nhân tính phổ quát, góp phần kiến tạo một diễn ngôn văn học liên văn hóa vượt qua biên giới dân tộc và địa lý. Bài viết cũng bước đầu nhận diện vai trò của văn học mạng Hoa ngữ tại Mỹ như một hình thức sáng tác mới, mở rộng không gian biểu đạt và lan tỏa của văn học di cư. Qua đó, nghiên cứu góp phần làm rõ đặc điểm thẩm mỹ, chiều sâu tư tưởng và xu hướng phát triển của văn học Hoa kiều, đồng thời khẳng định vị trí của văn học di cư trong tiến trình toàn cầu hóa văn học đương đại.
Từ khóa
văn học Hoa kiều tại Mỹ, di cư, căn tính, mỹ học liên văn hóa, toàn cầu hóa
Chi tiết bài viết
Tài liệu tham khảo
Bhabha, H. K. (1994). The location of culture. Routledge.
Cheung, K. K. (1993). Articulate silences: Hisaye Yamamoto, Maxine Hong Kingston, Joy Kogawa. Cornell University Press.
Cheung, K. K. (Ed.). (1997). An interethnic companion to Asian American Literature. Cambridge University Press.
Chin, F. (2002). The Gunga Din Highway. Coffee House Press.
Dai, J. (1999). 隐形书写——90年代中国文化研究 [Invisible writing: 1990s studies of Chinese culture]. Jiangsu People's Publishing House.
Dirlik, A. (1994). The postcolonial aura: Third world criticism in the age of global capitalism. Critical Inquiry, 20(2), 328–356. https://jan.ucc.nau.edu/sj6/dirlikpocoaura.pdf
Hall, S. (1996). Cultural identity and diaspora. In P. Mongia (Ed.), Contemporary postcolonial theory (pp. 110–121). Arnold.
Jen, G. (1996). The language of America. Harvard University Press.
Kim, E. (1993). Asian American literature: An introduction to the writings and their social context. Temple University Press.
Kingston, M. H. (1976). The woman warrior: Memoirs of a girlhood among ghosts. Vintage Books.
Le, T. B. H. (2022). Contemporary Vietnamese Overseas Women’s Novels from the Perspective of Intercultural Theory. [Doctoral dissertation, University of Education, Hue University].
Liu, J. (2003). 西方语境下的“东方”呈现——论哈金的《等待》 [The image of the East in the Western context: On Ha Jin’s Waiting]. 世界华文文学论坛 [World Chinese Literature Forum], 1, 24–27.
Mai, T. B. N. (2021). Vấn đề di dân, nhập cư trong tiểu thuyết của nhà văn Thuận [Migration and immigration issues in the novels of writer Thuan]. Tạp chí Khoa học Đại học Thủ Dầu Một [Thu Dau Mot University Journal of Science], 1(56), 56–61.
Ng, C. (2014). Everything I never told you. Penguin Press.
Ng, C. (2015). 无声告白 [Everything I never told you]. Jiangsu Literature and Art Publishing House.
Ng, C. (2017). Little fires everywhere. Penguin Press.
Nguyet, H. (2022). Văn học của người Việt ở hải ngoại: Sợi dây gắn kết với quê hương [Vietnamese diaspora literature: A bond connecting with the homeland]. Công an Nhân dân [People’s Public Security Newspaper]. https://cand.com.vn/Tu-lieu-van-hoa/van-hoc-cua-nguoi-viet-o-hai-ngoai-soi-day-gan-ket-voi-que-huong-i656008/
Ong, A. (1999). Flexible citizenship: The cultural logics of transnationality. Duke University Press.
Said, E. W. (1979). Orientalism (Original work published 1978). Vintage Books.
Tan, A. (1989). The joy luck club. Putnam.
Takaki, R. (1998). Strangers from a different shore: A history of Asian Americans. Little, Brown.
Thu, V. (2021). Vietnamese literature overseas: The situation of migrant literature. Vietnam Military Literature and Arts. http://vannghequandoi.com.vn/binh-luan-van-nghe/van-hoc-cua-nguoi-viet-o-hai-ngoai-tinh-the-cua-van-chuong-di-dan_12823.html
Tran, L. H. T. (2020). Các thế hệ nhà văn di dân và những đóng góp của văn học di dân Việt Nam tại Hoa Kỳ [Generations of migrant writers and the contributions of Vietnamese diaspora literature in the United States]. Department of Literature, University of Social Sciences and Humanities, Vietnam National University Ho Chi Minh City. http://khoavanhoc-ngonngu.edu.vn/nghien-cuu/ket-noi-van-hoa-viet/6559-c%C3%A1c-th%E1%BA%BF-h%E1%BB%87-nh%C3%A0-v%C4%83n-di-d%C3%A2n-v%C3%A0-nh%E1%BB%AFng-%C4%91%C3%B3ng-g%C3%B3p-c%E1%BB%A7a-v%C4%83n-h%E1%BB%8Dc-di-d%C3%A2n-vi%E1%BB%87t-nam-t%E1%BA%A1i-hoa-k%E1%BB%B3.html
Tran, T. V. (2021). Ký ức và căn tính trong văn học di dân của người Việt tại Đức [Memory and identity in Vietnamese diaspora literature in Germany]. University of Social Sciences and Humanities, Vietnam National University Ho Chi Minh City. https://hcmussh.edu.vn/news/item/8175
Tu, W. (1993). Cultural China: The periphery as the center. In W. Tu (Ed.), The living tree: The changing meaning of being Chinese today (pp. 70–86). Stanford University Press.
Wong, S. C. (1993). Maxine Hong Kingston. Twayne Publishers.
Wang, Z. (2011). 陪读夫人：文化冲突中的亲情叙述 [The accompanying wife: Narratives of kinship in cultural conflict]. China Social Sciences Press.
Zhang, J. (2005). 文化误读与身份建构——以美籍华裔作家作品为例 [Cultural misreading and identity construction: Case studies of Chinese American writers]. 华文文学研究 [Research on Chinese-Language Literature], 3, 60–67.