TÌM HIỂU VỀ PHƯƠNG PHÁP DỊCH UYỂN NGỮ CHỈ CÁI CHẾT TRONG CÁC BÀI DIỄN VĂN TIẾNG ANH SANG TIẾNG VIỆT
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Uyển ngữ chỉ cái chết trong các ngôn ngữ khác nhau là đề tài thú vị cho nhiều nghiên cứu. Uyển ngữ chỉ cái chết trong tiếng Anh và tiếng Việt được một số nghiên cứu chỉ ra, tuy nhiên chưa có nhiều công bố về phương pháp dịch uyển ngữ chỉ cái chết từ tiếng Anh sang tiếng Việt. Nghiên cứu này, với dữ liệu trích xuất từ 63 bài diễn văn tiếng Anh, đã so sánh và phân tích các uyển ngữ chỉ cái chết trong tiếng Anh và các phương án dịch sang tiếng Việt, theo khung lý thuyết dựa trên các phương pháp dịch uyển ngữ do Barnwell (1980), Duff (1989), và Larson (1998) đề xuất. Kết quả cho thấy phương pháp dịch uyển ngữ chỉ cái chết tiếng Anh thành uyển ngữ tương đương trong tiếng Việt là phổ biến nhất (chiếm 67,56% dữ liệu), phương pháp dịch thành uyển ngữ không tương đương ít phổ biến hơn (chiếm 21,62%), và phương pháp dịch trực tiếp uyển ngữ chỉ cái chết ít phổ biến nhất (chiếm 10,81%). Các uyển ngữ chỉ cái chết được dịch thành uyển ngữ không tương đương thường mang sắc thái trang trọng và phù hợp với cấu trúc câu dịch; còn uyển ngữ được dịch trực tiếp mang sắc thái trung hòa.
Chi tiết bài viết
Từ khóa
uyển ngữ chỉ cái chết, bài diễn văn tiếng Anh, phương pháp dịch Anh-Việt
Tài liệu tham khảo
Bussmann, H. (1996). Routledge dictionary of language and linguistics (G. Trauth & K. Kazzazi, Trans. & Eds.). Routledge.
Duff, A. (1989). Translation: A resource book for teachers. Oxford University Press.
Đào, T. K. D. (2015). So sánh từ kiêng kị, uyển ngữ về những điều không mong muốn trong tiếng Việt với tiếng Khmer. Tạp chí phát triển KH&CN, 18(3), 110-115.
Đinh, T. L. (1994). 99 phương tiện và biện pháp tu từ tiếng Việt. Nxb Giáo dục.
Đoàn, T. L. (2013). Về phương pháp cấu tạo uyển ngữ. Ngôn ngữ, 2(285), 20-24.
Holder, R. W. (2008). A dictionary of euphemisms: How not to say what you mean (4th ed.). Oxford University Press.
Larson, M. L. (1998). Meaning-based translation: A guide to cross-language equivalence (2nd ed). University Press of America.
Lê, H. T. (2007). Vấn đề phương pháp trong dịch thuật Anh-Việt. Tạp chí Khoa học: Ngoại ngữ, 13(1), 1-14.
Newmark, P. (1988). A textbook of translation. Prentice Hall.
Nguyễn, Đ. S. (2017). Fundamental issues of euphemisms in English and Vietnamese. Ngôn ngữ & đời sống, (13), 106-111.
Nguyễn, T. H. (2021). Uyển ngữ trong diễn ngôn quân sự tiếng Anh. Ngôn ngữ & đời sống, (2), 47-52.
Nguyễn, V. T. (2007). Uyển ngữ trong cụm từ diễn đạt cái chết trong tiếng Anh. Ngôn ngữ & đời sống, (11), 20-24.
Oxford University Press. (n.d.). Euphemism. In Oxford Learner’s Dictionary. Retrieved June 28, 2021, from https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/euphemism?q=euphemism
Rawson, H. (1981). A dictionary of euphemisms and other doubletalk. Crown Publishers, Inc.
Safire, W. (Ed.). (2004). Lend me your ears: Great speeches in history. WW Norton & Company.
Safire, W. (2007). Những bài diễn văn nổi tiếng thế giới (Trung tâm dịch thuật dịch, Lê Sơn hiệu đính). Nxb Văn hóa Thông tin.
Trần, T. H. H. (2015). Đặc điểm ngôn ngữ - văn hóa của uyển ngữ tiếng Việt. Ngôn ngữ & đời sống, (8), 74-79.
Trương, V. (2003). Nghiên cứu uyển ngữ trong tiếng Anh và việc chuyển dịch sang tiếng Việt [Luận án Tiến sĩ, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội]. Repository. http://repository.vnu.edu.vn/handle/VNU_123/34878
Viện Ngôn ngữ học. (2003). Từ điển tiếng Việt (in lần thứ 7). Nxb Đà Nẵng – Trung tâm Từ điển học.